Merhaba arkadaşlar,
Bu yazımda sizlerle 21-22 Aralık 2019 tarihlerinde gerçekleşen Blockchain Bootcamp etkinliğinde aldığım notları sizlerle paylaşacağım, katkılarından ve harika sunumundan dolayı Ali Osman Çıbıkdiken hocama teşekkür ediyorum.
Özetle,
Bitcoin nedir, ne değildir, nasıl çalışır ?
Satoshi kimdir ?
Blockchain nedir ?
Bitcoin adresi (wallet cüzdan) nedir ?
Mining nedir ?
Kriptolojik algoritmalardan başarılı ECDSA (Elliptic Curve Digital Signature Algorithm) nedir ?
Smart Contracts nedir, ne amaçla kullanılır ?
Alt coin nedir ?
—————————————————————————————————————————–
Bu makalede bu kısma kadarki sorulara cevap verdim, uygulamalardan oluşan makale önümüzdeki günlerde yayınlanacak :
ERC20 nedir ?
Solidity nedir ?
Solidity ile test ethereumları nasıl oluşturulur ?
Metamask nedir ?
Oturdugumuz yerden nasıl kripto para üretiriz ? ( Uygulamalar )
Bu sorulara cevap vereceğiz, hadi başlayalım …
Bitcoin nedir ne değildir ?
Dolandırıcılık değildir.
Para birimi değildir,
Altın veya gümüş karşılıgı olan bir değer değil.
Fiziki basılabilen bir para değil.(Zamanında bunu demire basan kağıda basan milleti bu şekilde kandırmaya çalışan olmuş.)
Sanal para değildir.
Digital para da değil. (Bitcoinin atası sayılabilir ama digital para değil)
Peki nedir ?
Pazar büyüklüğü yaklaşık 41 milyar dolar olan bir KRİPTO PARA .
Dünya üzerindeki bütün paralar 83.6 trilyon dolar,
Borsalarda dönen para 66.8 trilyon dolar,
Dünyadaki fiziksel para 31 trilyon dolar, altın 8.2 trilyon dolar
Sonra zenginler geliyor Apple Amazon Bill Gates,
En son bitcoin geliyor ve bu paraların yanında bitcoin devede kulak bile değil.
(NOT : Buyüzden G20 zirvesinde konuşulmadı, oranı az diye, şuan bitcoin durumunu sadece izliyorlar. )
Ara ara JP Morgan gibi isimler çıkıyor bitcoin balondur yatırım yapmayın diyor, fakat Jp Morgan ın kızı bitcoin e yatırım yapıyor, ve şuan da blockchain ile ilgili en çok patent Jp Morgan ın elinde.
Bitcoin değerini ise alıcı ve satıcılar belirliyor.
Yukarıdaki görselde 1 haftalık bitcoin iniş çıkış değerlerini görmektesiniz.
Bu grafik binance.com dan alınmıştır, Türk bitcoin siteleri ise (yani TL ile alıp satabileceğiniz)
Paribu , yada binance.tr önerilebilir.
Aslında Her şey 2008 yılında Satoshi nin yayınladığı bir makale ile başladı :
Satoshinin kim olduğu belli değil, buna etnik bir yapı diyenlerde var , bir kişi diyende var, bir topluluk diyende var .
Satoshi ile ilgili Elimizdeki bilgiler ise şunlar :
1-Kriptografi konusunda çok yetenekli,
2-Yazılımcı ve hayal gücü çok gelişmiş,
3-Japonya doğumlu fakat Mükemmel bir İngiliz aksanı var.
Bitcoin ile para transferi
Blockchain (Blok zinciri ) nedir ?
Blockchain kısaca; dağıtık (merkezi olmayan) ve ortak bir veri kayıt sistemidir. Kayıtların her bir noktada olmasını sağlayan ve bu kayıtların aynı olmasını sağlayan bir teknolojidir.
Bütün işlemlerin kaydını tutan veritabanına (kayıtsistemine) ORTAK DEFTER(shared ledger) veya dağıtık defter (distributed ledger) DL dir.
Önceki blockhash gelir data eklenir tekrar hash üretilir, blockchain çalışma mantığı.Yani geriye doğru döndürülemeyen sadece ileri akan bir mekanizma oluyor.
Bu blokların sayısı bitcoin için konuştuğumuzda 21 milyon adet, ve şuan 17 milyon adedi üretilmiş durumda . Peki 21 milyon olunca ne olacak ?
Altın gibi miktarı azaldıkça değeri artacak arkadaşlar ne olacak bilinmiyor, 2150 yılında biteceği öngörülüyor.
Bitcoin mantığı :
Satoshi bir yazılım üretti. Bu yazılımın bilgisayarda çalıştırılmasını ve karşılığında tüketilen elektrik için ödül verilmesini talep etti. Proof of Work bu demek. Algoritma da şekilde görünmektedir.
Şuan evde bitcoin üretmek için 200 GB lık bir veriyi hashlemek lazım bunuda kendi bilgisayarlarımzıla yapmak imkansız.
Ancak Çin in yaptığı gibi bitcoin madenleri kurulabilir bu şekilde güç elde edilebilir.Bu Bitcoin ağında tüketilen elektrik şuanda Hollanda nın Danimarka nın yıllık tükettiği elektriğe eşit.
(Yani bir ülkenin tükettiği elektrik ile Blockchain ağı aynı elektriği tüketiyor.)
Mining Nedir ?
Digital imza+ Data+Hash =
Bu yüzden bu iş bu kadar elektrik ve zaman harcıyor, madencilik işi için
Bu algoritmaların sayısı çeşidi zaman geçtikçe arttı. Alternatif olarak daha kullanışlı olanlar bulundu fakat hala en çok kullanılan algoritma PoW neden ?
Sebebi fanatiklik, çünkü “Bu iş PoW ile başladı bu işin babası Satoshi dir.O doğru olanı ortaya koymuştur gerisi yalandır siz bundan daha iyi bir sistem kuramazsınız” düşüncesini savunanlar var.
Örneğin PoW dan sonra en kullanılan ve tercih edilen Proof of Stake algoritmasıdır ve kıyaslamalara çokça yer verilir.
Proof of Stake ise kısaca şudur, para ile onaylama mekanizması.
Bu yaklaşım kapsamında blok üretim ve geçerlilik onay mekanizması bloğu üreten makinenin ilgili Blockchain ağı üzerinde sahip olduğu pay ile ilişkilendirilmektedir. Bu tarz sistemlerde genellikle sistem içerisinde üretilebilecek tüm kripto para miktarı ilk başta üretilir, sistemdeki üyeler yatırımlarına göre paylarına düşen kripto paralarını alırlar, sonradan yeni eklemeler yapılmaz. Sistem kapsamındaki pay değeri temel olarak sahip olunan kripto para miktarına göre hesaplanır.
Aşagıdaki site hangi coin ne kadar stake veriyor onu gösteriyor :
En başta görüldüğü üzere Tezos var , bu nedir neden en üstte bunlara değinelim :
Tezos Nedir?
Web sitesinde Tezos (XTZ) “akıllı sözleşmeler ve merkezsiz uygulamalar için geliştirilmiş yeni bir platform” şeklinde tanıtılıyor. Tezos tam anlamıyla dijital bir “cumhuriyet”e sahip, kendi kendi yöneten merkezsiz bir Blockchain projesi. Tezos resmi doğrulama yapmayı kolaylaştırıyor. Tezos topluluğu protokolde yapılması planlanan değişiklikler (oylama prosedürü de dahil) için oy kullanıyor, bunun sonucunda teklifler üzerinde toplu bir şekilde uzlaşılmış oluyor.
Tezos Nasıl Çalışır?
Tezos’un sacayakları şunlar:
Chain yönetimi: Yönetim gücü tamamen toplulukta. Taraflar platformdaki yeniliklere hep birlikte karar veriyor.
Güvenlik: Tezos Blockchain’i resmi doğrulama yapmayı kolaylaştırmak için geliştirildi. Doğrulamayla akıllı sözleşmelerin güvenliği sağlanıyor ve bug’lı kodun önüne geçiliyor.
Proof-of-Stake: Tezos’un özel PoS algoritması her topluluk üyesine ağdaki işlemleri onaylama ve bunun karşılığında ödül kazanma fırsatı veriyor.
Peki bitcoinin hayatımıza hala girememesinin sebebi ne ?
En büyük sebebi hız, bakkala gittim 2 ekmek aldım 2 satoshi dedi mesela tamam dedim telefonu aldm parayı yolladım bakkala, fakat bekliyoruz bi 15 dk kadar.Hız sıkıntısı olduğu için şuan kullanmak ekstra sıkıntı.hashle veri ekle tekrar hashle yolla, bunlar zaman alıyor ve bu yüzden aslında diğer Consensus algoritmaları üretiliyor, kimi hızlı kimi güvenli yavaş vs.
Blok oluşturma aşamalarını ve hashleme aşamalarını aşağıdaki siteden görebilirsiniz :
ECDSA (Elliptic Curve Digital Signature Algorithm) nedir ?
Kriptografik muhteşem bir yapı, buna neden ihtiyacımız var ? Çünkü yapılan transection un inkar edilemez şekilde sahibi tarafınfan onaylandığını kayıt altına alıyor. Bir nevi dijital imza, elliptic curve özel bir denklem, özel bir eğri rastgele denklem değil.
Kriptograflar bir özelliklerinden dolayı bu algoritmayı seviyorlar pek nedir bu özellikleri ?
Bu denklem üzerinden aldığınız herhangi iki noktayı bir doğru ile birleştirdiğinizde bu doğrunun iz düşümü yine bu doğrunun üzerinde kalıyor.Bu ne demek peki , bir datayı encode ettiğimizde bunu tekrar decode ettiğimiz zaman aynı dataya ulaşıyoruz yani karşılıklı doğrulaşabiliyorlar.Buyüzden kullanılıyor.
Eğrisi bu şekilde denklem ve açıklamalar bu şekildedir.
Şimdi gelelim biraz daha uygulama kısmına
Öncelikle Blockchain sunduğu özelliklerinden bahsederken güvenlik,otonomi, değişmezlik, şeffaflık demiştik, şeffaflık derken kastettiğimiz :
Etherscan.io ile bütün para transferlerini görmemiz , kim kime ne zaman ne kadar göndermiş ne kadar gelmiş , bunları açık bir şekilde bu programda görüyoruz , şeffaflık dediğmiiz şey bu aslında.
Herkesin hesap hareketlerini de bu şekilde görebiliriz.
Akıllı sözleşmeler ilk olarak 1994 de yani Bitcoin icat edilmesinden 10 yıl önce Bit Gold adlı sanal para birimini icat eden Nick Szabo tarafından ortaya atılmıştır.
Biz böyle bir para birimini acaba alıcı ve satıcı arasında doğrudan doğruya kod satırlarından oluşan bir sözleşme ile eriştirebilir miyiz ? diye düşünmüş ve bu fikri blockchain ile birleştirip , bunu bir bilgisayar programı ile çalıştırabilir miyiz diye birisi kafa yormuş ve bir çözüm üretmiş.
Bu çözümü ortaya atan adam Vitalik Buterin, ethereum diye bir platform oluşturuyor.2014 ilk olarak bu platform ilan edildi ve akıllı kontrat dediğimiz şeyin temeli atılmış oldu.
Çalışma yapısı yukarıdaki görselde gösterilmiştir.
Aşagıdakilerin hepsi için akıllı kontrat yazabiliyoruz :
- Yatırımlar
- Emlak
- Üretim
- Dijital kimlik
- Akıllı şehirler
- IOT
- Sigorta
- Klinik bulgular, sağlık
Ethereum : Açık kaynak , Blockzincir modeli merkezli,protokoller, istemci yazılımı ve bu ağ için kullanılan addır.
Ethereum ana ağı , İstemci tarafından dijital bir varlığı göndericiden alıcıya aktarmak için kullanılan blok zincir ağıdır.
Mainnet Ağı , üretim ortamıdır.(uygulamayı geliştirdikten sonra bu ağa göndeririz.)
Testnet Ağı, geliştirme içindir.
Peki nerden para kazanıyor bu ağ ?
Madem böyle bir ethereum ağı oluşturduk.Ve bu ağ üzerinden insanlar program yazıp çalıştırmak istiyorlar.Diyorki , yazdığınız program karşılığında bana bir miktar ödeme yapacaksınız.Ve bu ödeme şekline bir dönüşüm tablosu yapmışlar, para birimlerinden oluşan bir tablo :
( Ether para biriminin kuruşları )
Solidity nedir ?
Akıllı sözleşmeler yazmak için nesne yönelimli bir programlama dilidir. En başta Ethereum olmak üzere çeşitli blok zinciri platformlarında akıllı sözleşmeler yapmak için kullanılır.Ethereum sanal makinesinde(EVM) çalıştırmak için tasarlanmış JavaScript e benzeyen bir dildir.
Altcoin nedir ?
Kısaca bitcoin dışındaki para çeşitleri diyebiliriz. Zaten anlam olarak “Bitcoin alternatifi ” demektir.
Kripto para cüzdanı (Wallet ) Nedir ?
Kripto para cüzdanı, özel anahtar (private key) ve açık anahtar’ları (public key) depolayıp, kullanıcıların dijital para göndermek, almak ve bakiyelerini görüntülemelerini sağlamak için blok zincirleriyle (blockchain) etkileşime giren bir programdır. Bitcoin veya başka bir kripto para kullanmak istiyorsanız dijital bir cüzdanınızın olması gerekir.
Bunun için En çok kullanılan site :
Fakat bizim şimdi tercih edeceğimiz :
MetaMask : Ethereum ve ERC-20 jetonlarını saklamak ve yönetmek için birçok farklı yol var. Bunlar, donanım cüzdanları , mobil cüzdanlar, masaüstü cüzdanları içerebilir . Ancak, yalnızca Ethereum ve tüm ERC-20 varlıklarını güvenli bir şekilde depolamanıza ve yönetmenize izin vermeyen, aynı zamanda tarayıcınızda Ethereum destekli Dapps ile doğrudan etkileşim kurmanıza izin veren benzersiz bir yazılım parçası vardır. Bunun adı MetaMask .
ERC-20 ne olduğunu makale devamında anlatacağım.
MyEtherWallet ile etkileşime girme
En popüler çevrimiçi Ethereum cüzdan servisi MyEtherWallet, MetaMask ile iletişim kurabilir ve doğrudan bilgi alışverişi yapabilir. Bu, MetaMask içeren bir tarayıcı kullanarak MyEtherWallet’i ziyaret ettiğinizde, MetaMask hesabınızın da kilitlendiğini varsayarak tek bir tıklama girişine sahip olmanız anlamına gelir.
MetaMask kendi başına oldukça yetenekli olsa da, bazıları hala MyEtherWallet.com’da bulunan daha ince kontrolleri tercih edebilir. Bu ikisi arasında geri dönüş yapma seçeneğine sahip olmak, bu işlevsellik isteyen kişiler için oldukça yararlı olabilir.
Hadi beraber bir Cüzdan oluşturalım : myetherwallet.com
Yukarıda paylaştığım siteden buraya tıkla ,
Eğer bir cüzdanınız varsa ve bunu görmek istiyorsanız buna tıklayın :
Aşagıda çıkan uyarıyı kabul edelim ve next diyelim ,
Güvenliğinizden siz sorumlusunuz biz sorumlu değiliz uyarısı vermekte .
Tokenların nerede saklandığı bilgisini veriyor ve next diyelim, blockchain hakkında bilgi almak için yana kaydırın ve bilgi alın.
Yukarıdaki uyarıda ise belirlediğiniz parolayı unutursanız biz size getiremeyiz unutmayın lütfen bilgisi veriliyor.
Ve son olarak bu uyarıyı sizin için Türkçeye çevirip paylaşayım :
Oluşturduk :
Burada cüzdan oluşturmak içn 3 yöntem sunuluyor :
1-MEWconnect ile oluşturma burada kodu tarayın ve size uygulamayı otomatik indirecek :
2-Keystore file ile Bir şifre belirleme :
3- Mnemonic Phrase Anımsatıcı ifadeler ile giriş sağlama,
İsterseniz 1 adet seçersiniz isterseniz hepsini, size kalmış.
Şimdi biz şifre ile giriş sağlayalım :
Download Keystore file diyelim dosyayı indirelim .
UTC ile başlayan bir dosya indirdi.
Bu dosya açılmaz cüzdana bir sonraki girişinizde metamask ile etkileşimde bu dosya kullanılacak .
Şimdi aşağıdaki ekranıda gördükten sonra, cüzdanımız oluştu .
Bu makale devamında uygulamalarla ethereumdan bahsedeceğiz ve test ethereumlarımızı üreteceğiz.İyi çalışmalar .. 🙂