Dünyada küreselleşme, bilgiye verilen değerin artması ve teknolojik gelişmeler işletmeleri daha iyi performans sergilemeye ve verimli olmaya zorlamaktadır. Bu zorunluluk içinde kalan işletmelerin rekabet üstünlüğü elde edip ayakta kalabilmeleri için stratejik düşünme ve stratejik kararlar almaya, yani stratejik yönetime ihtiyaçları vardır. Bu amaç doğrultusunda işletmeler hedefler, amaçlar, planlar ve politikalar belirlerler. Bir başka ifadeyle, sahip oldukları varlık ve yetenekleri analiz ederek durum değerlendirmesi yaparlar. Bazı kurumlar söz konusu durum değerlendirmesini raporlarla ve uzun süren üst kademe toplantılarıyla yaparken bazıları ise SWOT analizi ile işe başlamaktadır. Bu yazımızda SWOT analizi nedir? Ne işe yarar? Ne zaman kullanılmalıdır? Nasıl hazırlanır? gibi soruların cevaplarını paylaşıyoruz…
SWOT Analizi Nedir?
SWOT analizi, işletmenin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek ve dış çevreden kaynaklanan tehdit ve fırsatları tespit edip bunlara karşı önlem almak için kullanılır. Dolayısıyla SWOT analizi ile bir kuruluşun; güçlü yönleri, zayıf yönleri, fırsatları ve tehditleri analiz edilir. SWOT analizi stratejik öneme sahip, kolay ama güçlü bir çalışma olarak nitelendirilebilir.
SWOT, İngilizcedeki dört kelimenin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır;
S: Strenghts: İşletmenin güçlü/üstün olduğu yönlerin tespit edilmesi demektir.
W: Weakness: İşletmenin güçsüz/zayıf olduğu yönlerin tespit edilmesidir.
O: Opportunities: İşletmenin sahip olduğu fırsatları ifade eder.
T: Threats: İşletmenin karşı karşıya olduğu tehdit ve tehlikelerdir.
SWOT analizinde;
- İşletmenin iç yapısının,
- İşletmenin faaliyet içerisinde bulunduğu ortamın ve dış koşulların,
- İşletmenin ileriki dönemlerde karşılaşabileceği ve etkilenebileceği gelişmelerin,
- İşletmenin hedef kitlesinin ve işletme faaliyetlerinden etkilenenlerin değerlendirmesi yapılmaktadır.
Toparlayacak olursak, SWOT analizi, işletmenin kendi içindeki unsurları dışarıdan gelen unsurlarla karşılaştıran bir araçtır. İçerideki unsurlar: Güçlü yönler (İng. Strengths) ve zayıf yönler (İng. Weaknesses), dışarıdaki unsurlar ise fırsatlar (İng. Opportunities) ve tehditler (İng. Threats) olarak nitelendirilir.
Aşağıdaki şekilde SWOT analizini oluşturan unsurlar gösterilmiştir.
SWOT Analizini Oluşturan Unsurlar
SWOT Analizi Ne İşe Yarar?
- İşletmenin ve onu çevreleyen ortamın tüm yönleriyle anlaşılıp algılanmasını sağlar.
- Mevcut durumun görülüp ileride atılacak olan adımların daha sağlıklı, etkili ve stratejik olmasını sağlar.
- İşletmenin güçlü ve zayıf yönleri ile karşı karşıya olduğu tehdit ve fırsatların net bir şekilde görülmesine imkan sunar.
- İşletmenin güçlü yönlerinden ve fırsatlardan faydalanmayı, zayıf yönlerini azaltmayı, tehditlere karşı önlemler almayı kolaylaştırır.
SWOT Analizi Ne Zaman Kullanılmalıdır?
SWOT analizi;
- Stratejik bir plan geliştirilmesi aşamasında,
- Sorun tanımlama ve çözüm oluşturma aşamalarında,
- Nicel verilerin yetersiz, bilgilerin kişilerin hafızalarında olduğu durumların analizinde kullanılabilir.
SWOT Analizi Nasıl Hazırlanır?
SWOT analizinin ilk aşaması yukarıda belirtilen tüm unsurları alt alta yazmaktır. Yani işletmenin iç ve dış analizini yapmaktır.
- İşletmenin İç Analizi
İç analizin amacı, işletmenin sahip olduğu güçlü ve zayıf yönleri ortaya çıkarmaktır. Bu sayede işletmenin potansiyelleri belirlenmektedir. İşletmenin güçlü yönleri gelecekteki hedeflerine yol açacak, zayıf yönleri ise işletmenin alacağı tedbirlere zemin olacaktır.
İşletmenin güçlü yönlerinin tespitinde;
- İşletmenizin üstünlükleri nelerdir?
- İşletmenizde iyi yapılan şeyler nelerdir?
- Rakipleriniz neleri sizin güçlü yanlarınız olarak görmektedir? gibi sorulara cevap aranır.
İşletmenin zayıf yönlerinin tespitinde ise aşağıdaki sorular cevaplandırılır.
- İşletmenizde neleri kötü yapmaktasınız?
- İşletmenizde iyileştirilmesi gereken noktalar nelerdir?
- Rakipleriniz sizden daha iyi oldukları konular var mıdır? Varsa nelerdir?
- Rakiplerinizin gözünde ortaya çıkan ne gibi zayıf yönleriniz var?
- İşletmenin Dış Analizi
Dış analizin amacı, işletmenin faaliyet içinde bulunduğu ortamı ve dış şartları tanımaktır. Aynı zamanda dış analiz, rakip işletmelere ilişkin bilgiler toplamaya da imkan vermektedir. Dış çevre analizi yapılırken çevresel faktörlerin işletmeye sunduğu fırsatlar ve oluşturduğu tehditler belirlenir.
Fırsatların belirlenmesinde;
- Önünüzdeki fırsatlar nelerdir?
- Çevrede ne gibi gelişmeler yaşanmaktadır? gibi sorular cevaplandırılır.
Tehditlerin belirlenmesinde ise aşağıdaki sorulara cevap aranır;
- Ne tarz engellerle karşılaşmaktasınız?
- Rakiplerinizin neler yaptığını takip ediyor musunuz?
- Beklenen iş, ürün veya hizmet standartları değişiyor mu?
- Değişen teknoloji konumunuzu tehdit ediyor mu?
- Ekonomik problemleriniz var mı?
Yukarıdaki sorulara verilen cevaplar SWOT analizi matrisine yazılır. Aşağıdaki şekillerde örnek SWOT analizi matrisleri gösterilmektedir.
SWOT Analizi Matrisi
SONUÇ
Sonuç olarak işletmeler değişen koşullara ayak uyduracak tedbirler almalı ve bunları hayata geçirmelidir. SWOT analizi işletmenin güçlü ve zayıf yönleri ile karşı karşıya olduğu fırsat ve tehditleri ortaya çıkarmasıyla bir “mevcut durum” analizidir. Diğer yandan, SWOT analizi, işletmenin gelecekteki durumunu tahmin etmeye olanak sağlamasıyla bir “gelecek durum” analizidir. Dolayısıyla, işletmelerin stratejik yönetim sürecinde belli periyotlarla bu analizi yapması önem arz etmektedir.