1890’da psikolog William James dikkati yalnızca etrafımızdaki dünyada değil, aynı zamanda zihnimizin içeriğinde de parladığımız spot ışığı olarak tanımladı. O zamandan beri çoğu bilişsel bilim insanı, James’in “duyusal dikkat” ve “entelektüel dikkat” olarak adlandırdığı, şimdi genellikle “dikkat” ve “çalışan hafıza” olarak adlandırılan şeyler arasında keskin bir ayrım yaptılar, ancak James onları aynı zihinsel sürecin iki türü olarak gördü.
Princeton sinirbilimcileri tarafından yapılan yeni araştırma, James’in bir şey üzerinde olduğunu, dış dünyaya ve kendi düşüncelerimize olan ilginin aslında aynı sinirsel paranın iki yüzü olduğunu keşfettiğini gösteriyor. Dahası, bozuk parayı beynin içinde dönerken gözlemlediler.
Princeton Nörobilim Enstitüsü’nde doktora sonrası araştırma görevlisi Matthew Panichello ve Princeton’da psikoloji ve sinirbilim yardımcı doçenti Timothy Buschman tarafından 31 Mart’ta Nature’da yayınlanan bir makale , dikkat ve çalışma belleğinin aynı sinir mekanizmalarını paylaştığını buldu . Daha da önemlisi, çalışmaları, anıların sinirsel temsillerinin davranışları yönlendirirken nasıl dönüştüğünü de ortaya koyuyor.
Buschman, ” Duyusal girdilere göre hareket ettiğimizde buna ‘dikkat’ diyoruz” dedi. “Ama aklımızda tuttuğumuz düşünceler üzerinde hareket edebilecek benzer bir mekanizma var.”
Araştırmacılar, iki al yanaklı makak maymunu ile yapılan bir çift deneyde, dikkati duyusal uyaranlara odaklayan prefrontal kortekslerdeki nöronların , çalışma belleğindeki bir öğeye odaklananlarla aynı olduğunu buldular . Dahası, Panichello ve Buschman, maymunlar hangi anılara göre hareket edeceklerini seçerken beyinde yeniden hizalanan bu anıların sinirsel temsillerini gözlemlediler.
Bir deneyde, her maymun bir bilgisayar monitörü ve göz hareketlerini takip eden bir kameranın önüne oturtuldu . Monitör, rastgele seçilen renkli karelerin çiftleri birbirinin üzerinde görüntüleniyordu. Sonra kareler kayboldu ve maymunun karelerin rengini ve yerini hatırlamasını gerektirdi. Kısa bir aradan sonra, maymuna çalışma hafızasından hangi kareyi seçmesi gerektiğini söyleyen bir sembol belirdi. Ardından, başka bir duraklamanın ardından, seçilen karenin rengini bir renk tekerleğiyle eşleştirerek rapor ettiler.
Görevi gerçekleştirmek için her maymunun her iki rengi de çalışma hafızasında tutması, hafızadan hedef rengi seçmesi ve ardından bu rengi renk çarkında bildirmesi gerekiyordu. Her tepkiden sonra, maymun meyve suyu damlacıkları ile ödüllendirildi. Raporları hedef renge ne kadar yakınsa, o kadar çok damlacık kazandılar.
İkinci bir deneyde, çalışma belleğinden daha klasik bir dikkat görevine öğelerin seçimini karşılaştırmak için, araştırmacılar maymunlara renkli kareleri görmeden önce yönü gösterdiler. Bu, makakların tüm dikkatlerini belirtilen kareye odaklamasına (ve diğerini görmezden gelmesine) izin verdi. Beklendiği gibi, maymunlar bu görevde daha iyi performans gösterdi çünkü önceden hangi kareye gideceklerini ve hangisini görmezden geleceklerini biliyorlardı.
Araştırmacılar, prefrontal korteks , parietal korteks ve görsel kortekste sinirsel aktivite kaydetti . Prefrontal korteks, dikkat, çalışma belleği, planlama ve engelleme gibi çeşitli yürütücü işlev süreçleriyle ilişkilidir. Bu çalışmada araştırmacılar, prefrontal kortekste dikkati yönlendiren aynı nöronların maymunun çalışma belleğinden bir öğe seçmek için de kullanıldığını keşfettiler.
Bu beynin her yerinde doğru değildi. Görsel kortekste renk tanıma ile ilişkili bir alanda ve paryetal lobda görsel ve uzaysal analizle ilişkili bir alanda, duyusal girdiye katılma ve çalışma belleğinden hedef rengi seçme süreçleri farklı sinir mekanizmalarını içeriyordu.
Buschman, “Dikkat, kaynaklarınızı belirli bir uyarana odaklamanıza izin verirken, benzer bir seçim süreci çalışma belleğindeki öğelerle gerçekleşir” dedi. “Sonuçlarımız, prefrontal korteksin hem dikkati hem de çalışma belleğini kontrol etmek için bir temsil kullandığını gösteriyor.”
Aynı sinirsel kayıtlar, bir öğenin seçilmesinin anıları nasıl değiştirdiğini, böylece ya çalışma belleğinde saklanacaklarını ya da bir yanıt vermek için kullanılabileceklerini gösterdi. Bu, prefrontal korteksteki bellek temsilini dinamik olarak döndürmeyi içerir.
Bu, üzerinde metin olan bir kağıt parçasını tutmaya benzetilebilir. Kağıdı yüzünüze doğru tutarsanız okuyamazsınız. Buschman, bu gizlenmenin beynin yanlış yanıtı tetiklemesini veya bir yanıtı çok erken tetiklemesini engellediğini açıkladı.
“Beyin bilgiyi ağın göremeyeceği şekilde tutuyor” dedi. Ardından, denemenin sonunda yanıt verme zamanı geldiğinde, hafıza temsili dönmeye başladı. Kağıdı döndürmek, metni okumanıza ve ona göre hareket etmenize izin verdiği gibi, sinirsel gösterimi döndürmek de beynin davranışı yönlendirmesine izin verir.
Buschman, “Bu dinamik dönüşüm beni çok etkiledi” dedi. “Eyleminize rehberlik etmek için beynin çalışma belleğindeki öğeleri nasıl manipüle edebileceğini gösteriyor.”
Bu araştırmaya dahil olmayan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü sinirbilimci Earl Miller, “Bu önemli bir makale” dedi. “Dikkat ve çalışma belleği genellikle aynı madalyonun iki yüzü olarak tartışılmıştır, ancak bu esas olarak sözlü hizmettir. Bu makale bunun ne kadar doğru olduğunu ve bize ‘madeni parayı’ – paylaştıkları kodlama ve kontrol mekanizmalarını göstermektedir . “
Buschman, “Amacımız ‘dikkat’ kelimesinin üzerine yazmak değil,” dedi. Bunun yerine, dikkat üzerine yapılan onlarca yıllık araştırmadan elde edilen bulguların, diğer yürütme işlevi biçimlerine ışık tutacak şekilde genelleştirilebileceğini umuyor. “Dikkat, duyusal girdilerin bilişsel kontrolü olarak iyi çalışılmıştır. Sonuçlarımız bu kavramları diğer davranışlara doğru genişletmeye başlar.”
Alıntıdır bknz: Medicalxpress
