Kaizen kavramı ,Japonca da değişim anlamına gelen “kai” ve daha iyi anlamına gelen “zen” kelimelerinin birleşimiyle oluşmuş sürekli iyileştirme anlamına gelen bir kavramdır. Kaizen , ev,iş , özel ve sosyal hayatın içinde değişim odaklı olup küçük ama emin adımlarla sürekli iyileştirme ve geliştirmeyi amaçlar. Kaizen yaptığı bu küçük yeniliklerle kısa vadede iyileştirme , uzun vadede ise geliştirmeye öncülük ederek başarıya ulaşmayı hedefler. Kaizen mevcut durumla yetinmemeyi ,daima problemlere olası çözümler üretmeyi amaç edinir.Hiç bir şeyin iyileştirilemeyecek kadar mükemmel olmadığını belirtir.
Başta Japon firmaları olmak üzere günümüzde var olan başarılı firmaların bu yükselişinde Kaizen felsefesi yatmaktadır. Japonya’nın büyük bir ekonomik güç olmasının ve başta otomotiv olmak üzere diğer sektörlerde de başarılı olmasının altında yatan şey Kaizen felsefesini iyi benimsemiş olmalarıdır.Günümüzde artan rekabet ile birlikte ürün ve hizmet sunmakta zorluklar yaşanmaktadır bu zorluklara karşı günümüzde bulunan başarılı firmalar diğer firmalara rekabet olarak mevcut durumla yetinmek yerine sorunları iyi gözlemleyip sürekli iyileştirmeler yaparak başarılı olmuşlardır.
Kaizen sadece üst yönetimin yaptığı bir durum değildir, kaizende önemli olan üst yönetim,müdür ve çalışanlar dahil herkesin hep birlikte iyileştirme adına fikirlerini beyan etmesidir.
Yapılan köklü değişimler yenilik olarak adlandırılıp Kaizen olarak dile getirilemez. Kaizen ve yenilik bir noktada birbirlerini tamamlarlar. Kaizen ve yenilik farklarına değinecek olursak aşağıdaki gibidir.
| Kaizen | Yenilik |
| İnsan öncelikli | Teknoloji ve para öncelikli |
| Herkesin katılımı | Sınırlı sayıda katılım |
| Küçük yatırımlar | Büyük yatırımlar |
| Sürekli ve düzenli gelişme | Aralıklarla ve düzensiz gelişme |
| İyileştirme | Yeniden alma |
| Kademeli ,uzun vadeli | Bridenbire ve geçici |
KAİZEN PRENSİPLERİ
- Problemi doğru tespit edin ve problemi kabul edin.
- Çok para gerektirmeyen projeler seçin.
- Önce “bizim” problemimize bakın ,”onlarınkine”değil.
- Tek ölçü ve önceliğiniz ekonomik çıkar olmasın.
- Önceliği saptayın ,bilimsel verilerle konuşun.
- Kalite ve iş güvenliğine önem verin.
- Doğru çözüm araçlarını kullanın.
- PUKÖ döngüsünü eksiksiz takip edin.
Kaizenin uygulama süreci 4 ana adımdan oluşmaktadır ,bu adımlara PUKÖ Döngüsü adı verilmiştir.
PUKÖ DÖNGÜSÜ
PUKÖ Döngüsü , iyileştirme faaliyetlerini gerçekleştirmek,sonuçlarını kontrol etmek ve ilerlemenin kalıcı olması için yapılan bir faaliyettir.Aşağıda görüldüğü gibi 4 adımdan oluşmaktadır.
1.Planla (PLAN)
Bir problemin fark edilmesi ,mevcut durum analiz edilmesi ve iyileştirme planı için veri toplanır. Söz konusu olan işin ne,ne zaman,nasıl,ne kadar sürede , kimler tarafından yapılması gerektiği kararlaştırılır.Görev dağılımları yapılır ve gerçekçi hedefler belirlenir .5N-1K , beyin fırtınası ,pareto analizi,sebep – sonuç diyagramı gibi problem çözme araçları kullanılır.
2.Uygula (DO)
Planla aşamasındaki amaçlar ve iyileştirmeler son halini aldığında uygulamaya geçilir.
3.Kontrol Et (CHECK)
Planlanan hedefe ulaşıp ulaşılmadığının kontrol edildiği aşamadır.
4.Önlem Al (ACT)
Hedeflenen iyileştirme çalışmalarının kalcı olduğundan emin olunur ,kalıcıysa standartlaştırılır ve şirketin tamamına uygulanır .Eğer sapmalar varsa bunların nedenleri araştırılır ve bu sapmaların kalkmasına yönelik çalışma yapılır.
KAİZEN ÇEŞİTLERİ
1.Hızlı Kaizen : Problem hakkında köklü bir bilgi gereksinimi ve zaman kaybı olmadan uygulanabilecek bir Kaizen çeşididir.Ekip lideri dahil 2 çalışma ekibi ile yapılabilir.Mevcut olan durumu fiziki yönden değişiklik ile iyileştirebilen , iş sağlığı , güvenliği ve çevreye zararı önlemek için yapılan iyileştirmelerdir.
2.Standart Kaizen: Genellikle 3-4 kişilik ekiple yapılır.Kompleks problemlere metodik yaklaşımlarla çözüm bulan bir Kaizen çeşididir.Kök sebep bulunarak soruna karşı önlemler alınır.
3.Majör Kaizen: Kompleks ve kronik problemlerde diğer çözüm yöntemlerine göre daha uzun sürer ve daha fazla ekiple çalışılan bir Kaizen çeşididir.Konuda uzmanlık gerektirir.
Kaizen felsefesini bir şemsiye gibi düşünürsek Kaizen aşağıdaki görseldeki birimleri kapsar.
